لحیم سردی، لحیم لقی یا قلع مردگی در مدار الکترونیکی (به زبان تعمیرکاری) به قطع ارتباط میان قطعات الکترونیکی SMD روی مدارات برد PCB میگویند. این مشکل باعث اختلال و عملکرد نادرست مدار الکترونیکی میشود. دلایل ایجاد این مشکل در مدارات الکترونیکی نو و تازه، نبود بخش تست و QC است. در مدارات الکترونیکی کارکرده، ضربه، آب خوردگی یا ترکیب نادرست قلع باعث ایجاد این مشکل میشود. در این مقاله، می‌خواهیم درباره مسائلی که باعث ایجاد لحیم سردی میشوند و روش‌های برطرف کردن این مشکل را به اندازه دانش خود برای شما توضیح دهیم.
فهرست:
- لحیم سردی چیست؟
- لحیم سردی در مدار الکترونیکی تعمیری؟
- روش رفع مشکل لحیم سردی
- کدام دستگاه ها در معرض لحیم سردی بیشتر قرار دارند؟
- عواقب لحیم سردی در مدار دزدگیر
- نتیجه گیری
- سوالات متداول
لحیم سردی چیست؟
لحیم لقی یا لحیم سردی اتصال نا صحیح و شکستگی دار بین قطعات و مدار الکترونیکی را می گویند که در این شرایط ولتاژ یا سیگنال به درستی درون قطعه یا مسیر مورد نظر شارش نمیکند و به اصطلاح نشتی میکند و این انتقال ضعیف با عث ایجاد اختلال در عملکرد مدار الکترونیکی میشود،در این شرایط حتی اگر قطعات سالم باشند به دلیل وجود اتصال نا ایمن قطعات به درستی کار نمیکنند.
در مدارات الکترونیکی آکبند به چه صورت عمل میکنند؟
در خط تولید های شرکت های الکترونیکی دلایل فنی و دلایل متالوژی باعث ایجاد لحیم لقی میشوند در برخی موارد کهنه شدن خطوط مونتاژ و سوزن های نازل دستگاه ها نیز باعث ایجاد این مشکل میشوددر ادامه به مواردی تیتر وار اشاره میکنیمکه باعث ایجاد لحیم لقی در خطوط مونتاژ الکترونیک میشوند:
-
- قلع نا مرغوب و خمیر قلع غیر استاندارد .
- دستگاه‌های مونتاژی که ساعت عمر کاری‌شان تمام میشود.
- خطای انسانی.
- تنظیم نبودن دمای کوره (آون هوای گرم) خط تولید مدار الکترونیکی.
- استفاده نکردن از تمیزکننده های مدار الکترونیکی.
- استفاده نکردن از محرک های افزایش ذوب قلع.
- متناسب نبودن قطعات نسبت به طراحی مدار الکترونیکی.
- نداشتن بخش تست و QC
لحیم سردی در مدار الکترونیکی تعمیری؟
تعمیرکاران مدارات الکترونیکی بارها با این مشکل روبرو شده‌اند. معمولاً قبل از سنجش و بررسی مدار، آنها با استفاده از هویه‌های الکترونیکی تمامی قلع‌های مدار را تازه میکنند تا شکستگی‌های احتمالی را ترمیم کرده و دستگاه را احیا کنند. این مشکل به ویژه در مدارات الکترونیکی که به آنها ضربه وارد میشود شایع است، بنابراین باید قبل از بررسی، تمامی قلع‌ها و اتصالات لحیمی احیا و بازبینی شوند
روش رفع مشکل لحیم سردی
از چهار روش به صورت دستی میتوان این مشکل را برطرف نمود:
-
- استفاده از هویه الکترونیکی با دمای متناسب با مدار
- استفاده از هوای گرم یا هیتر تعمیرات
- استفاده از آون توستر پخت مدار الکترونیکی
- استفاده از هیتر های اتو ای
استفاده از هویه الکترونیکی با دمای متناسب با مدار
برای رفع لحیم سردی با هویه دستی، ابتدا باید قطعه مورد نظر را با مقداری روغن لحیم آغشته کنید. سپس هویه را روی پایه مورد نظر قرار دهید و با آرامش و صبر منتظر بمانید تا قلع مایع شده به آرامی به داخل مدار نفوذ کند و دور پایه را بگیرد.
استفاده از هوای گرم یا هیتر تعمیرات
برای استفاده از هیتر در مدار الکترونیکی smd ابتدا باید بر روی قطعات مقداری مایع فلکس بریزید تا هوای گرم و باد حاصل از آن قطعات smd را از جای خود خارج نکند و قطعات به درستی در جای خود قراربگیرند. نکته:استفاده از این روش باعث ایجاد دود میشود ، برای جلوگیری از آسیب به بدن (چشم ها و ریه) از ماسک و تهویه مناسب باید استفاده نمایید.
استفاده از آون توستر پخت مدار الکترونیکی
دستگاه‌های پخت مدار الکترونیکی یک سیکل دمایی دارند. ابتدا پیش‌گرمایی به مدار الکترونیکی می‌دهند و به تدریج دما را به دمای ذوب قلع نزدیک میکنند. پس از رسیدن به دمای مورد نظر و ذوب شدن قلع، دستگاه به آرامی شروع به سرد کردن مدار الکترونیکی میکند.
هیتر اتویی
استفاده از هیترهای اتویی در مدارهای یک‌رو مانند مدار لامپ‌های SMD با مدار آلومینیومی رایج است. در این روش، مدار را روی یک صفحه اتو مانند قرار می‌دهید و دمای مورد نظر را با نمایشگر هیتر اتویی تنظیم می‌کنید. سیستم به تدریج گرم میشود و به دمای ذوب می‌رسد. پس از رسیدن به دمای ذوب قلع، دما کاهش پیدا میکند و المنت‌ها خاموش میشوند. در موارد دستی و بدون اتوماتیک، باید به صورت چشمی و تجربی مدار الکترونیکی را در زمان مناسب از روی صفحه اتو خارج کنید.
اگر می خواهید از آسیب رساندن به مدار الکترونیکی و قطعات حساس الکترونیکی جلوگیری نمایید ، ابتدا باید پیش گرمایش را بر روی مدار الکترونیکی اعمال نمایید.
پیش گرمایش یعنی به آرامی گرم کردن مدار الکترونیکی.
کدام دستگاه ها در معرض لحیم سردی بیشتر قرار دارند؟
دستگاه های الکترونیکی ای که در معرض ضربه و لرزش قرار دارند معمولا بیشترین آسیب را در برابر لرزش و ضربه پیدا میکنند و ایراد شایع میان این مدارات لحیم لقی یا لحیم سردی است در ادامه به تعدادی از قطعات مهم که این ایراد زیاد بین آنها ایجاد میشود اشاره میکنیم:
-
- رادیو پخش ماشین
- آمپیلی فایر ماشین
- کنترل تلویزیون
- مدارات داخل ماشین لباسشویی
- مدارات الکترونیکی کیلومتر موتورسیکلت
دلایل ایجاد لحیم سردی در مدار الکتریکی با استفاده از هویه
لحیم سردی یکی از رایج‌ترین مشکلات در مدارهای الکترونیکی از جمله دزدگیرها است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که اتصال بین دو قطعه به دلیل لحیم کاری ناقص، محکم نیست و می‌تواند باعث اختلال در عملکرد دستگاه شود.
دلایل اصلی ایجاد لحیم سردی در مدار دزدگیر عبارتند از:
- کیفیت پایین لحیم: استفاده از لحیم با خلوص پایین یا لحیمی که دمای ذوب مناسبی ندارد، می‌تواند باعث ایجاد اتصالات ضعیف شود.
- دمای نامناسب هویه: اگر دمای هویه خیلی کم باشد، لحیم به طور کامل ذوب نشده و اتصال محکمی ایجاد نمیکند. از طرفی، دمای بیش از حد نیز می‌تواند باعث سوختن قطعات شود.
- زمان کم برای لحیم کاری: اگر زمان کافی برای ذوب شدن کامل لحیم و ایجاد اتصال محکم صرف نشود، لحیم سردی ایجاد میشود.
- تمیز نبودن سطح لحیم کاری: وجود اکسید یا آلودگی روی سطح قطعات قبل از لحیم کاری، مانع از چسبندگی مناسب لحیم میشود.
- لرزش دست هنگام لحیم کاری: لرزش دست باعث میشود که لحیم به طور یکنواخت روی سطح قطعات پخش نشود و اتصال ضعیفی ایجاد شود.
- استفاده از نوک هویه نامناسب: نوک هویه باید تمیز و مناسب برای نوع لحیم کاری باشد. نوک هویه اکسید شده یا آسیب دیده باعث میشود که حرارت به طور یکنواخت به محل لحیم کاری منتقل نشود.
- ضربه دیدن مدار: ضربه دیدن مدار پس از لحیم کاری می‌تواند باعث شکسته شدن اتصالات و ایجاد لحیم سردی شود.
- انبساط و انقباض حرارتی: تغییرات دمایی مکرر می‌تواند باعث ایجاد تنش در اتصالات و در نتیجه شل شدن لحیم شود.
عواقب لحیم سردی در مدار دزدگیر:
- آلارم‌های کاذب: لحیم سردی می‌تواند باعث ایجاد نویز در مدار شده و سیستم دزدگیر را به اشتباه فعال کند.
- عدم پاسخگویی سیستم: اتصال ضعیف می‌تواند باعث شود که سیگنال‌ها به درستی منتقل نشوند و سیستم به دستورات کاربر پاسخ ندهد.
- کاهش عمر مفید دزدگیر: لحیم سردی می‌تواند باعث ایجاد گرما و خوردگی در مدار شده و در طولانی مدت به سایر قطعات آسیب برساند.
برای جلوگیری از ایجاد لحیم سردی، موارد زیر را رعایت کنید:
- از لحیم با کیفیت و مناسب استفاده کنید.
- دمای هویه را به درستی تنظیم کنید.
- سطح قطعات را قبل از لحیم کاری تمیز کنید.
- از نوک هویه تمیز و مناسب استفاده کنید.
- هنگام لحیم کاری، دستتان را ثابت نگه دارید.
- پس از لحیم کاری، اجازه دهید لحیم سرد شود.
- مدار را پس از لحیم کاری به دقت بررسی کنید.
نتیجه گیری:
مهم ترین مسائل برای رفع مشکل لحیم سردی در مدارات الکترونیکی ابتدا قطعات و پایه های مربوطه را به وسیله چشم مسلح و دوربین های دوچشم و یا ذره بین بررسی نمایید و قطعی های احتمالی را به وسیله ابزارهای لحیم کاری با صبر رفع نمایید و پس از رفع لحیم سردی به دنبال تست و بررسی قطعات الکترونیکی باشید.
سوالات متداول:
ریموت کنترل دزدگیر در بعضی مواقع درست عمل نمیکند و با وارد کردن ضربه عمل میکند مشکل از کجاست؟
بابت ضربه یا افتادن از دست ، بعضی پدهای لحیم قطعات داخلی ریموت کنترل شکسته است و وقتی به آن ضربه میزنید مجدد اتصال برقرار میشود و کار میکند.
چرا برخی دستگاه های آکبند این مشکل را دارند؟
استفاده از دستگاه های مونتاژ فرسوده،نداشتتن کنترل و تست نهایی ، استفاده از قلع های بی کیفیت ، استفاده از تجهیزات قدیم و کم کردن هزینه ها توسط پیمانکار باعث ایجاد این مشکلات میشود.
بهتر است لحیم سردی را با هویه بگیریم یا با هیتر هوای گرم؟
در مدارات با قطعات کمتر و بزرگ تر بهتر است از هویه با دمای مناسب استفاده نمایید و در مدارات الکترونیکی با قطعات SMD و متراکم باید از هیتر هوای گرم با صبوری و درجه باد کم استفاده نمایید.
برای اتصال بهتر قطعات باید از چه موادی استفاده کنیم؟
برای اتصال مقاوم در مدارات الکترونیکی ابتا تمیز کردن مدار توسط تینر است و بعد از خشک شدن مدار بهتر است از روغن لحیم با کیفیت استفاده نمایید.
